راهکارهای سرمایه گذاری در صنعت آهن چیست؟

محمد جواد قائدی: آهن یکی از مهم‌ترین موادی از است که در سراسر دنیا از آن در صنایع مختلف استفاده می‌شود. از سویی تولید آهن و فولاد ساختمانی، ورق و دیگر محصولات جزء مهم‌ترین فعالیت‌های اقتصادی کشورها است و از سوی دیگر این کالا یکی از کالاهایی است که از نظر استراتژیک بسیار قابل توجه بوده به طوری که صنعت فولاد به عنوان صنعتی مادر محسوب می‌شود؛ چرا که کمتر صنعتی در دنیا وجود دارد که به آهن و فولاد مربوط یا وابسته نباشد.

به همین خاطر است که بسیاری از کشورها به صورت مستقیم و مستقل یا مشارکتی در تلاشند تا هم در بخش مقاطع طویل و هم در بخش ورق یا محصولات دیگر، حرفی برای گفتن داشته باشند.


صنعت فولاد، صنعتی با پتانسیل بالا برای سرمایه‌گذاری

البته مشارکت و سرمایه‌گذاری در این زمینه تنها یکی از پارامترهای مهم برای رسیدن به این هدف بزرگ یعنی رسیدن به تولید فولاد است. زیرا این صنعت شاخص و مادر دارای زنجیره گسترده‌ای از معادن، تأسیسات و کارخانجات است و برای رسیدن به آن زیرساخت‌های زیادی در یک کشور مورد نیاز است که از جمله انرژی

برای رسیدن به ظرفیت هر میلیون تن فولاد، علاوه بر هزینه‌های مستقیم، نیاز به صرف هزینه‌های غیرمستقیمی نیز وجود دارد. بنابراین سرمایه‌گذاری در حوزه آهن و فولاد، علاوه بر خرید و فروش محصولاتی نظیر محصولات ساختمانی یا ورق‌های فولادی نظیر ورق روغنی، ورق رنگی، ورق گرم و... می‌تواند زیرساخت‌ها یا راه‌اندازی همه یا بخشی از خطوط تولید نظیر نورد گرم، نورد سرد و... باشد. نکته قابل توجه اینجاست که حجم سرمایه‌گذاری در هر کدام از این بخش‌ها به فراخور گستردگی آن بخش بسیار متفاوت است و به طور مثال برای فعالیت در بخش معادن باید هزینه‌های زیادی نظیر اکتشاف، استخراج، فراوری و ... را متقبل شد تا پس از چندی با ایجاد زیرساخت‌ها به نتیجه مطلوب رسید.


بورس، محلی مناسب برای جذب سرمایه‌های خُرد

اما یکی از راه‌های دیگر سرمایه‌گذاری در بخش آهن و فولاد می‌تواند سرمایه‌گذاری در بورس‌ باشد که با بررسی قیمت ورق روغنی، قیمت ورق رنگی و قیمت رنگی در سال‌های گذشته می‌توانیم به این موضوع پی‌ ببریم. فولاد مبارکه اصفهان، ذوب‌آهن اصفهان، مجتمع فولاد خراسان، فولاد البرز ایرانیان، فولاد آذربایجان، فولاد خوزستان، فولاد کاوه، فولاد ارفع و... از جمله فولادسازان مطرح در کشور هستند که عمده فولاد تولید شده در کشور در این کارخانه‌ها تأمین می‌شود.

در هر صورت سرمایه‌گذار باید به بورس و ابعاد مختلف آن آشنایی‌ها لازم را داشته باشد و در صورتی که اطلاعات شخص از بورس کم باشد ممکن است لطمه شدیدی را متحمل شود ولی با توجه به حجم دلخواه قابل سرمایه‌گذاری در بورس، این عرصه، عرصه‌ای بسیار مناسب برای سرمایه‌گذاری علاقمندان به ورود در این حوزه است. البته به خاطر محدودیت‌ها و مشکلاتی نظیر رشد پدیده دلالی در بازار آهن، بورس کالای فولاد و آهن محدودیت‌های زیادی را اعمال کرده تا خریداران واقعی نظیر کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی بتوانند در بازار خرید کنند که این موضوع برای سرمایه‌گذاری مانعی را ایجاد نمی‌کند.


بورس آهن و فولاد؛ بازاری سودآور نسبت به بازارهای مشابه

هر چند برای خیلی از افراد دور از باور است ولی با بررسی قیمت‌های محصولات فولادی نظیر قیمت ورق روغنی، قیمت ورق رنگی و قیمت رنگی و محصولات دیگر آهنی و فولادی متوجه می‌شویم که این بازار چیزی حدود 10 درصد در برخی از محصولات سود داشته است. این در حالی است که با توجه به قابلیت بازار برای حجم کوچک سرمایه‌گذاری‌ها این بازار نسبت به بازارهای مشابه دارای رشد و سوددهی بهتری بوده و آمارهای مربوط بازار طلا، دلار، مسکن و... نیز به خوبی نشان‌دهنده این موضوع است. البته نباید فراموش کرد که این آمارها با توجه به سراسر کشور گفته می‌شود و به طور مثال رشد مسکن و املاک در کلان‌شهرها مد نظر نیست. از طرفی توجه به این نکته خالی از لطف نیست که با توجه به اینکه صنعت آهن و فولاد از جمله صنایع مولد و مادر در جامعه حساب می‌شوند، سرمایه‌گذاری در این زمینه علاوه بر کمک به افزایش مستقیم اشتغال در کشور، می‌تواند پیشران صنایع دیگری نیز باشد و نه سرمایه‌گذاری در خرید و فروش از بازار طلا و دلار و نه بازار املاک غالباً چیزی جز کمک به رشد دلال‌بازی در کشور نیست.

همچنین باید یادمان باشد که چنین سودهایی در بازار در ظاهر سودهای کلانی نیست چرا که گاهی اوقات در بخش تولید میزان سود چیزی حدود 10 تا 30 درصد است ولی در بسیاری از عرصه‌ها نوسانات قیمت ارز یا دلال‌بازی‌ها باعث تغییر در قیمت‌ها می‌شود که این موضوع در بسیاری از بازارها از جمله بازار آهن و فولاد نیز دیده می‌شود.


عرضه و تقاضا؛ عامل نوسانات بازار بورس آهن

البته یکی دیگر از دلایل دیگر نوسانات در قیمت‌ها کاهش یا افزایش عرضه و تقاضا است که می‌تواند دلایل داخلی یا خارجی داشته باشد. به طور مثال درگیری نظامی میان روسیه و اوکراین، یکی از اتفاقاتی بود که اقتصاد را در سراسر دنیا به چالش کشید و یکی از بازارهای که در این زمینه تأثیر پذیرفت بازار و بورس آهن و فولاد بود. تأثیرات گفته شده به این دلیل بود که هم روسیه و هم اوکراین، هر دو جزء تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات فولادی تجاری و به ویژه محصولات فولادی خاص و گریدهای ویژه به بسیاری از نقاط دنیا بودند و کاهش عرضه به خاطر کاهش تولید یکی از دلایلی بود که این بازار را نه تنها در ایران بلکه در سراسر دنیا تحت تأثیر قرار داد. البته دامپینگ روسیه نیز در این بین بسیار در معادلات بازار تأثیر گذاشته و همکاری هند برای فروش محصولات فولادی روسیه نیز مزید بر علت شده است.


انرژی و حمل و نقل؛ گلوگاه مهم صنعت فولاد

یکی دیگر از موضوعات بنیادین که بر روی قیمت‌ها به ویژه در بورس کشور مانند قیمت ورق روغنی، قیمت ورق رنگی، قیمت ورق گرم و بسیاری از محصولات ساختمانی و ... تأثیرگذار بوده و حتی قیمت محصولات نهایی که مصرف‌کننده با آن سر و کار دارد را جابجا می‌کند موضوع انرژی و حمل و نقل است که در کشور ما این دو موضوع به گلوگاه‌های مهمی برای صنعت فولاد تبدیل شده است.

از نظر بنیادین کشور ما به این خاطر وارد باشگاه تولیدکنندگان فولاد در دنیا شد که علاوه بر سنگ آهن، ایران یکی از مهم‌ترین نیازمندی‌های تولید فولاد یعنی انرژی را به وفور دارد. هم برق و هم گاز در تولید فولاد در فرایندهایی نظیر ذوب، احیاء مستقیم و دیگر فرایندها مورد نیاز است ولی به خاطر نبود توازن در زنجیره و توسعه نامتوازن در آن و به علاوه نبود توسعه مناسب در زیرساخت‌ها و مستهلک شدن بسیاری از زیرساخت‌ها و اصلاح نشدن آن، بسیاری از تولیدکنندگان فولاد در زمستان‌ با مشکل جدی در تأمین گاز و در تابستان با مشکل جدی در تأمین برق مورد نیاز خود مواجه هستند.

به همین خاطر است که در زمستان و تابستان، صنعت فولاد با چالش‌های زیادی روبرو می‌شود و همین موضوع روی قیمت‌های بازار تأثیرگذار است که حداقلی‌ترین آن، تأثیرات روانی است.

گلوگاه دیگر که از آن یاد شد موضوع حمل‌ونقل است. به خاطر محدودیت‌هایی که در صنعت حمل و نقل کشور وجود دارد شرکت‌های فولادی و به طور کلی زنجیره تولید فولاد با چالش‌های زیادی روبرو است. از طرفی مواد اولیه با حجم بالایی باید از معادن به فولادسازها برسد که گاهی برای فراوری تا مرحله قابل استفاده بودن بیش از یکبار باید وسیله حمل و نقل عوض شود. علاوه بر این محصولات فولادی نیز برای رسیدن به مقصد باید به صنایع پایین‌دستی برسند تا در کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی مورد استفاده قرار بگیرند.

صنعت حمل و نقل ریلی کشور امروز هم با کمبود خطوط ریلی و هم با کمبود لوکومتیو مواجه است و تحول در این حوزه می تواند برای صنعت فولاد و رونق آن بسیار راهگشا باشد. به همین علت در صورتی که سرمایه‌گذاری در این زمینه انجام شود با کم شدن هزینه‌های حمل و نقل جاده‌ای، حاشیه سود فولادسازان و سهامدارانشان افزایش می‌یابد. در مجموع به نظر می‌رسد بورس کالای آهن و فولاد، بهترین روش برای سرمایه‌گذاری برای ورود سرمایه‌های خُرد به بازار سرمایه است؛ سرمایه‌هایی که اگر وارد بخش تولید در کشور شود می‌تواند علاوه بر سودآوری برای صاحبان سرمایه، به آبادانی کشور نیز کمک شایانی کند تا هم شاهد چرخیدن چرخ اقتصاد و هم شاهد شکوفایی صنایع و افزایش اشتغال با تحقق جهش تولید در کشور باشیم.